“De warmtepomp als sleutel in de energietransitie”

Minister Depraetere belicht steun en kansen voor ondernemers

De energietransitie is een van de grootste uitdagingen waarmee ondernemers in de komende jaren te maken krijgen. Niet alleen particulieren, maar ook zelfstandigen en kmo’s met eigen bedrijfsgebouwen voelen de impact van stijgende energieprijzen, strengere normen en de noodzaak om investeringen te doen in duurzame technieken. Vlaams minister van Energie, Wonen en Klimaat en viceminister-president van de Vlaamse Regering Melissa Depraetere deelt in een exclusief interview haar visie op de koers van de Vlaamse overheid: ambitieus én pragmatisch, met oog voor zowel klimaatwinst als betaalbaarheid.

Kmo’s als spil in de transitie

De minister laat er geen twijfel over bestaan dat kmo’s en zelfstandigen een sleutelrol spelen in de energietransitie: “Die zullen heel belangrijk zijn om de beoogde energietransitie te doen slagen. Heel wat bedrijven in uiteenlopende sectoren staan voor dezelfde uitdaging. Er zijn vandaag nog veel ondernemingen die sterk afhankelijk zijn van gas. Om hun energiekosten ook in de toekomst onder controle te houden, moeten we die omslag maken van fossiele naar hernieuwbare energie. En van elektriciteit ook de goedkoopste optie maken.”

“Aannemers en installateurs moeten mee op de kar springen om de noodzakelijke omslag mogelijk te maken. We zullen de bouw- en installatiebedrijven hard nodig hebben, want zij spelen natuurlijk een centrale rol in het realiseren van energieprojecten bij andere bedrijven. Maar voor alle ondernemers geldt dezelfde realiteit: wie afhankelijk blijft van gas, neemt grote risico’s.”

“Voor alle ondernemers geldt dezelfde realiteit: wie afhankelijk blijft van gas, neemt grote risico’s”

Premies en steunmaatregelen: focus op energie

Een rode draad doorheen het beleid is dat premies alleen nog gaan naar ingrepen die gebouwen energiezuiniger maken. “Vroeger kon je een premie krijgen voor een trap of binnendeur. Leuk voor wie die kosten moest maken, maar ze hebben helemaal geen positieve invloed op je energiefactuur. We hebben ervoor gekozen om steun uitsluitend te richten op energetische werken: isolatie, elektriciteit, verwarming. En daarbij zorgen we voor de nodige ondersteuning. Naast premies kunnen mensen ook rekenen op begeleiding. Zodat iedereen meekan.”

Voor zelfstandigen en kmo’s zijn er meerdere kanalen om steun te krijgen. “Zelfstandigen kunnen in veel gevallen gebruikmaken van het algemene premiestelsel. Daarnaast bestaan er via het beleidsdomein Economie ook specifieke steunmaatregelen voor kmo’s, die expliciet gericht zijn op energetische verbeteringen en vergroening van de warmtevoorziening. Denk aan de ecologiepremie+, het GREEN programma en de Call Groene Warmte.

De boodschap is duidelijk: alle Vlaamse steunmiddelen worden gefocust ingezet op maatregelen die écht bijdragen aan energie-efficiëntie, de elektrificatie en het verlagen van de uitstoot.

Realistische renovatiepaden

Veel bedrijfsgebouwen dateren van voor de recente energienormen en zijn dus verouderd. Voor eigenaars rijst de vraag of er strikte renovatiepaden komen, met verplichtingen en deadlines. De minister nuanceert: “Het is belangrijk dat we eerst de stand van zaken van EPC-labels van grote niet-residentiële gebouwen verder in kaart brengen. Daarna moeten we vooral duidelijkheid scheppen naar onze bedrijven toe en samen met hen een haalbaar traject uitwerken richting 2050.”

De eerste focus ligt op basismaatregelen: dakisolatie, dubbele beglazing en een correcte sanitaire en elektriciteitsinstallatie. “Dat is eigenlijk de basis; dat zou iedereen moeten doen om een kwalitatief gebouw te hebben. Daarnaast stimuleren we ook de omschakeling naar warmtepompen in de vele gebouwen die vandaag al warmtepomp klaar zijn. Ik heb er heel bewust voor gekozen om eerst te zorgen dat warmtepompen rendabel worden. Door premies te voorzien en elektriciteit goedkoper te maken. De Vlaamse overheid zet dus massaal in op stimulansen."

“Het premiestelsel is te versnipperd. Veel mensen en bedrijven weten niet dat ze ergens recht op hebben”

Begeleiding en soepelheid

Een belangrijk discussiepunt was de verplichting om zonnepanelen te plaatsen op bedrijfsgebouwen. De minister erkent dat de opgelegde timing te krap was: “De vorige regering had een strikte deadline van 1 juni 2025 vastgelegd. Ik heb die verplaatst naar april 2026, omdat veel kmo’s die investering wel wilden doen, maar botsten op vergunningen, procedures, leverings- en plaatsingsproblemen… Het was gewoon onhaalbaar.”

Depraetere maakte de regels bovendien flexibeler: “Niet iedereen moet per se pv-panelen leggen op hetzelfde dak. Ook zonnespiegels, panelen op een andere locatie of warmtepompen zijn toegelaten als alternatief. Alles wat hernieuwbaar is, is goed. We willen ondernemers stimuleren om te investeren in hernieuwbare energie, maar hen tegelijk de vrijheid bieden te kunnen kiezen voor de beste oplossing in hun specifieke situatie. Voor advies en ondersteuning kunnen ondernemers terecht bij VEKA, het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap.”

Administratieve vereenvoudiging

Een frustratie is dat premies en steun verspreid zitten over verschillende agentschappen en beleidsdomeinen. Depraetere: “Alles rond premies is ingewikkeld, vaak versnipperd. Veel mensen weten niet dat ze ergens recht op hebben. Het resultaat is dat ze steun laten liggen. Een van de speerpunten van het Vlaams Regeerakkoord is administratieve vereenvoudiging binnen onze bevoegdheden.”

De Vlaamse regering werkt daarom aan een vereenvoudiging: premies samenvoegen en aanvraagprocedures verkorten. “Het moet naar één systeem, één loket. Ook voor zelfstandigen is het vandaag veel te versnipperd.”

Voorspelbaarheid en investeringszekerheid

Voor kmo’s is investeren in duurzame technieken vaak een kwestie van durven. Wie vreest dat regels of steunmechanismen volgend jaar alweer veranderen, stelt investeringen uit. Depraetere begrijpt dat: “Het is vooral belangrijk dat ondernemers duidelijk weten wat de koers voor de toekomst is en dat die niet continu wijzigt. Dat is wat je vaak hoort: vroeger moest iedereen op gas, iedereen heeft daar massaal in geïnvesteerd, en nu is dat achterhaald.”

De geopolitieke context toont volgens haar hoe kwetsbaar gas is: “Toen de oorlog in Oekraïne uitbrak, schoten de gasprijzen de hoogte in. Gezinnen betaalden plots duizend euro per maand, ondernemers nog veel meer. Die onzekerheid gaat de komende jaren niet weg. Zolang we afhankelijk zijn van gas, zijn we de dupe. Zowel de Vlaamse als de federale regering heeft hoge ambities op vlak van propere, hernieuwbare energie.”

Daarom ziet ze investeringen in pv, warmtepompen en andere hernieuwbare technieken als de enige weg naar stabiliteit. “Voor ondernemers betekent dit dat investeringen die vandaag misschien op de grens van rendabiliteit zitten, de komende jaren vanzelf interessanter worden. Pv-installaties zijn op vandaag al heel rendabel, dat zal voor warmtepompen in de toekomst ook zo zijn.”

“Europa maakt gas duurder, wij moeten elektriciteit goedkoper maken”

Warmtepompen: prijsprikkel en steun

De minister noemt warmtepompen dé verwarmingstechniek van de toekomst. Maar de prijs blijft een obstakel. “Vandaag is elektriciteit nog altijd duurder dan gas. Op elektriciteit betalen gezinnen en bedrijven veel meer heffingen en kosten. Mijn ambitie is om dat prijsverschil te corrigeren door de komende jaren die kosten af te bouwen en zo de elektriciteitsprijs te laten dalen.”

Tegelijk zal Europa gas vanaf 2027 fors duurder maken. Net daarom wil ze nu werk maken van een hervorming van de energiefactuur. “Wanneer gas duurder wordt, moet er een volwaardig en betaalbaar alternatief zijn. Door elektriciteit goedkoper te maken, wordt de overstap naar hernieuwbare technieken zoals warmtepompen niet alleen haalbaar maar ook rendabel.” 

Ze koppelt daar ook steunmaatregelen aan: “Bij nieuwbouw is een warmtepomp vandaag al de norm. Bij bestaande gebouwen helpt Vlaanderen met premies die tot 50% van de factuur kunnen dekken. Met de Mijn VerbouwLening kunnen eigenaars het resterende bedrag financieren tegen gunstige voorwaarden.”

“Collectieve projecten zetten een serieuze beweging in gang”

Samenwerken rond warmte

Niet alle bedrijven kunnen individueel de omslag maken. Daarom voorziet Vlaanderen budgetten voor collectieve projecten. Depraetere legt uit: “Met de Call Groene Warmte ondersteunen we vandaag al duurzame warmteprojecten. Steeds meer kmo’s werken hiervoor samen om een dossier in te dienen voor een warmtenet of restwarmteproject. Dit jaar kunnen steunaanvragen worden ingediend van 13 oktober tot en met 27 oktober 2025 en er is bijna 19 miljoen euro voorzien om te verdelen over de geselecteerde projecten.”

Volgens Depraetere kan dit in enkele jaren tijd een groot verschil maken: “Als je elk jaar vijftien samenwerkingsprojecten realiseert, zet je een serieuze beweging in gang. Zeker omdat dit directe impact heeft op CO₂-uitstoot én op de energiekosten van de betrokken bedrijven.”

“Verder onderzoeken we of we de volgende jaren een versnelling hoger kunnen schakelen in onze wijken door de kosten te drukken door onder andere synergieën te vinden met het aanleggen van nieuwe rioleringen. Een groot deel van de kost van warmtenetten is namelijk het openleggen van de straat.”

Tijdig investeren loont

De Vlaamse koers is duidelijk: energiepremies worden scherper gericht, verplichtingen blijven voorlopig beperkt tot de slechtste gebouwen, en investeringen in hernieuwbare technieken worden stap voor stap rendabeler gemaakt.

Voor zelfstandige ondernemers en kmo’s betekent dit dat afwachten weinig oplevert. Premies zijn er nu, de elektriciteitsprijs zal dalen, gas zal duurder worden, en collectieve projecten krijgen steun. Wie vandaag investeert in isolatie, zonnepanelen, warmtepompen of deelname aan een warmtenet, zet zichzelf in een sterke positie voor de toekomst.

Depraetere besluit met een duidelijke boodschap: “Ondernemers begrijpen dat dit in hun eigen voordeel is. Minder afhankelijk worden, energiekosten onder controle houden en tegelijk bijdragen aan de klimaatdoelen. Dat is de weg vooruit.”