Namaakvoedingsmiddelen in de EU
Ook levensmiddelen op grote schaal nagemaakt, waarschuwt EUIPO
Autoriteiten hebben in één EU-brede operatie namaakvoedingsmiddelen ter waarde van 91 miljoen euro in beslag genomen. Wijn en gedistilleerde dranken worden in vergelijking met andere producten het meest nagemaakt, met een jaarlijks verlies aan omzet van 2 289 miljoen euro en bijna 5 700 banen in de EU. Alleen al in België gaat in deze sector jaarlijks 64miljoen euro aan omzet verloren. Er zijn frauduleuze voedingsmiddelen en dranken aangetroffen die gevaarlijke stoffen bevatten, waaronder methanol, kwik en giftige pesticiden
De wereld Anti-Namaak Dag
Namaak wordt vaak gelinkt aan luxegoederen, maar volgens een onderzoek van het bureau voor intellectuele eigendom van de EU (EUIPO) waren levensmiddelen – vooral koekjes, pasta, chips en snoep – in 2020 de op één na meest in beslag genomen productcategorie aan de buitengrenzen van de EU.
In aanloop naar de de wereld Anti-Namaak Dag vraagt het EUIPO dan ook aandacht voor de dreiging van namaakvoedingsmiddelen en -dranken. Deze namaakproducten vormen een risico voor de volksgezondheid, brengen economische schade met zich mee én zijn een bedreiging voor het culinaire erfgoed, denk bijvoorbeeld aan geografisch beschermde voedingsmiddelen in Europa.
Geografische aanduidingen helpen consumenten kwaliteitsproducten te herkennen en beschermen producenten die afkomstig zijn uit specifieke regio's en die kwaliteiten of kenmerken bezitten die hoofdzakelijk te danken zijn aan die geografische omgeving. Het EU-systeem omvat certificeringen zoals BOB, BGA en GTS, en beschermt meer dan 3 600 producten. Frankrijk, Italië en Duitsland zijn koplopers in zowel de productie als de consumptie van GI-producten; wijn is goed voor 54 % van de totale GI-consumptie in de EU, gevolgd door olijfolie, bier, vlees en zuivelproducten.
Alcoholische namaakproducten blijven probleem
De groei van e-commerce heeft de distributie van frauduleuze voedingsmiddelen vergemakkelijkt. Criminelen manipuleren labels en productieprocessen, gericht op hoogwaardige producten, waardoor het voor consumenten steeds moeilijker wordt om authentieke producten te herkennen. De jaarlijkse operatie OPSON van Europol en Interpol leidde in 2024 tot de inbeslagname van vervalste en ondermaatse voedingsmiddelen ter waarde van 91 miljoen euro.
"Namaakvoedingsmiddelen en -dranken vormen een groot probleem voor de volksgezondheid. Onze campagne heeft tot doel consumenten de kennis te verschaffen om zichzelf te beschermen en tegelijkertijd legitieme bedrijven te ondersteunen die de EU-kwaliteitsnormen naleven", zegt João Negrão, de uitvoerend directeur van het EUIPO. "Dit is een strijd die we samen moeten voeren: autoriteiten, producenten en consumenten."
Gezondheidsrisico's blijven een belangrijk punt van zorg. In het SOCTA-verslag 2021 wordt gewaarschuwd dat frauduleuze voedingsmiddelen gevaarlijke stoffen bevatten, zoals methanol, kwik, fipronil en diverse insecticiden of pesticiden. Zo blijft de namaak van dranken, met name alcoholische dranken, een groot probleem. Namaakfabrikanten gebruiken vaak originele flessen of valse etiketten, waardoor het lastig is om echte producten van namaak producten te onderscheiden.
Bescherming consumenten
Volgens gegevens van het EUIPO was de wijn- en gedistilleerde dranken sector een van de sectoren die in de periode 2013-2017 het meest door namaak werd getroffen. In totaal gaat het om 2 289 miljoen euro aan omzetverlies, 5 700 verloren banen en 2 068 miljoen euro belastingderving. China en Turkije werden het vaakst genoemd als herkomstlanden van in beslag genomen namaakproducten in 2019 en 2020.
De EUIPO-campagne 'Wat staat er op uw tafel?' geeft consumenten handvatten bij het kopen van voedingsmiddelen. Koop bijvoorbeeld bij erkende handelaren of officiële websites, controleer etikettering, herkomst en zoek naar officiële EU-labels zoals BOB, BGA en GTS. Let op de verpakking zoals spelfouten en gebruik authenticatiemiddelen zoals QR-codes. Het EUIPO heeft een technologische gids ter bestrijding van namaak en piraterij gepubliceerd met meer dan 40 technologieën die ondernemers kunnen helpen hun merken te beschermen.
11 criminele netwerken ontmanteld
Namaak van voedingsmiddelen en dranken en misbruik van geografische aanduidingen vormen een ernstige vorm van criminaliteit die op internationaal niveau moet worden aangepakt. Het EUIPO speelt een rol in de strijd tegen namaakproducten binnen de EU en werkt daarvoor samen met diverse organisaties en handhavingsinstanties om grensoverschrijdende samenwerking en handhaving te versterken.
Operatie OPSON in 2024, gecoördineerd door Europol en Interpol en uitgevoerd in 29 Europese landen, resulteerde in de inbeslagname van 22 000 ton levensmiddelen en 850 000 liter dranken ter waarde van 91 miljoen euro. Daarbij werden 11 criminele netwerken ontmanteld en 278 personen gearresteerd. In het kader van deze operaties verstrekt EUIPO expertise, opleidingen en samenwerking om deze vormen van criminele activiteit, vaak gelinkt aan drugshandel, witwassen, cybercriminaliteit en zelfs terrorisme, tegen de gaan.
