VAN GRIJS NAAR GROEN VIA BLAUW
Project H-Vision: wegbereider van een groene toekomst
Van overheidswege wordt er dit voorjaar gebroed op de invulling van een nieuw nationaal Klimaatakkoord om daadwerkelijk invulling te gaan geven aan de overeengekomen beleidsdoelen: om in 2030 de broeikasgasuitstoot nagenoeg gehalveerd te hebben ten opzichte van 1990 - en in 2050 met 95% te hebben teruggebracht. Het H-vision-project loopt vooruit op eventuele beslissingen en is bedoeld om de vernieuwing van ons energiesysteem voortvarend in gang te zetten.
CIRCULAIRE RESTGASSEN?
16 partijen (zie kaderstuk) werken in Rotterdam samen aan het H-vision-project om aardgas en kolen al vóór 2030 kostenefficiënt én op grote schaal te vervangen door zogeheten 'blauwe waterstof' voor de energievoorziening van chemie, raffinage en elektriciteitsproductie.
WAT IS H-VISION?
H-vision is een samenwerkingsverband van 16 partijen, overwegend uit het havenindustriegebied van Rotterdam, die de hele waterstofketen vertegenwoordigen, van productie tot eindgebruik. Deze partijen zijn: Deltalinqs, TNO, Air Liquide, BP, EBN, Engie, Equior, Gasunie, GasTerra, Linde, ICI Nitrogen, Havenbedrijf Rotterdam, Shell, TAQA, Uniper en Koninklijke Vopak.
Het gezamenlijke project heeft tot doel aardgas en kolen al vóór 2030 kostenefficiënt en op grote schaal te vervangen door 'blauwe waterstof' voor chemie, raffinage en elektriciteitsproductie.
Voor alle duidelijkheid:
Grijze energie is fout, want die komt van fossiele bronnen: kolen, olie of gas.
Groene energie is goed, want die komt van hernieuwbare bronnen: zon, wind en biomassa.
'Blauwe' waterstof - waterstof uit aardgas, gecombineerd met Carbon Capture and Storage (CCS) of Carbon Capture and Utilization (CCU) - kan een brug slaan tussen die twee.
Het H-vision-team onderzoekt de technische, economische en financiële haalbaarheid van het project en rapporteert hierover in de loop van de eerste helft van 2019. Onderdeel van de haalbaarheidsstudie is ook in hoeverre restgassen uit de raffinage en de chemie circulair kunnen worden ingezet. Nu al is duidelijk dat het H-vision-project in 2025 een potentiële CO2-emissiereductie van 2 Mton per jaar kan opleveren, oplopend tot 6 Mton per jaar in 2030. Na 2030 bestaat de mogelijkheid om dit verder uit te breiden, tenzij blauwe waterstof vervangen gaat worden door groene waterstof.
In de productie van brandstoffen voor scheepvaart, luchtvaart en wegverkeer gebruiken raffinaderijen ~ 5% van de energie-inhoud van de verwerkte ruwe olie voor eigen processen. Door hun grote doorzetten staan alle Nederlandse raffinaderijen in de top-25 van CO2-emitters. Daarom zal vooral de procesindustrie actie moeten nemen om de uitstoot terug te brengen. Een raffinaderij heeft een aantal opties ter beschikking om de uitstoot aan te passen, zoals elektrificatie van bijvoorbeeld fornuizen, de inzet van bio-brandstoffen, en post- en pré-combustion met CCS. Dat laatste sluit het meest aan bij H-vision en biedt goede perspectieven op korte termijn.
KLIMAATDOELSTELLINGEN
Onze energievoorziening moet en gaat drastisch veranderen. Waar we nu in Nederland onze elektriciteit, brandstoffen en warmte voornamelijk uit kolen, olie en aardgas halen, moeten straks CO2-neutrale en hernieuwbare bronnen het stokje overnemen. Om klimaatdoelstellingen te halen, moeten we nu al grote stappen zetten.
Elektriciteit uit wind- en zonne-energie zal een steeds belangrijkere rol spelen, maar niet alles laat zich gemakkelijk elektrificeren. Fabrieken en raffinaderijen hebben bijvoorbeeld zeer hoge temperaturen nodig, die vooralsnog moeilijk met elektriciteit kunnen worden opgewekt.
Omdat het aandeel groene elektriciteit groeit, maar de komende tijd onvoldoende zal zijn om in de Nederlandse elektriciteitsbehoefte te voorzien, zijn er transitieprojecten nodig die enerzijds al snel bijdragen tot een aanzienlijke vermindering van de CO2-uitstoot en anderzijds de weg bereiden voor een duurzame en klimaatneutrale energievoorziening in 2050.
Waterstof speelt hierbij een sleutelrol. Het uiteindelijke doel is om klimaatneutrale, 'groene waterstof' te gebruiken, verkregen elektrolyse van water met behulp van groene elektriciteit.
Gezien het tekort aan groene elektriciteit zal de industrie in eerste instantie 'blauwe waterstof' moeten gebruiken (zie kader). Hiermee kunnen hoge temperaturen worden opgewekt.
Blauwe waterstof kan al vóór 2030 op grote schaal worden toegepast als CO2-arme energiedrager voor een deel van de energievoorziening van chemie, raffinage en elektriciteitsproductie.
INFRASTRUCTUUR
H-vision wil bijdragen aan een versnelling van de energietransitie in Nederland door 'blauwe waterstof' op grote schaal in te zetten voor de energievoorziening van de industrie. Tegelijk wordt de infrastructuur aangelegd die kan worden gebruik voor transport en opslag van 'groene waterstof'.
Het idee is om in het Rotterdam-Rijnmondgebied een aantal nieuwe fabrieken te bouwen die grote hoeveelheden hoogcalorisch aardgas (dus geen Groningengaskwaliteit) omzetten in 'blauwe waterstof'. Voor de opslag van CO2 wil H-vision gebruikmaken van de infrastructuur voor transport en opslag van het Porthos-project, dat toewerkt naar de ontwikkeling van een CCS-netwerk in de haven van Rotterdam.
De infrastructuur die wordt aangelegd en de ombouw van installaties voor 'blauwe waterstof' kan op den duur worden gebruikt voor 'groene waterstof'. De H-vision-fabrieken kunnen op dat moment worden ingezet als flexibele back-up voor de industrie en voor de elektriciteitssector, om waterstof te produceren wanneer er onvoldoende zon- en windenergie voorhanden is. Zo wordt H-vision wegbereider voor een duurzame, klimaat-neutrale en betrouwbare energievoorziening voor de industrie. En wegbereider van de groene waterstofeconomie.
