“OPGEBOUWDE KENNIS MAG NIET VERDAMPEN"

Philippe Monserez over de belangrijkste lessen van drie jaar Scholen van Morgen

Voor de architectenbureaus die deelnemen aan Scholen van Morgen, betekent het programma een verrijkende ervaring, zowel door de methodologie, als het volume en de snelheid. Dat zegt programmadirecteur Philippe Monserez. “We hebben verschillende keren samen met de betrokken stakeholders het bilan opgemaakt. Daaruit blijkt dat de architecten het programma als een leerrijk traject hebben ervaren. Ze zijn ook van oordeel dat de opgebouwde kennis op het vlak van scholenbouw niet mag gaan verdampen."

LESSONS LEARNED

De architecten durven echter ook kritisch te zijn in hun analyse van de samenwerking. “Ondanks het enthousiasme over de samenwerking, horen we wel de roep om de lessons learned uit het afgelegde traject te vertalen in nieuwe projecten. Zo is het voor de architecten bijvoorbeeld een gemiste kans dat de aannemer niet eerder in het traject betrokken was. Ze zien in die vroegtijdige inbreng van de aannemer mogelijkheden om het bouwproces te vereenvoudigen, goedkoper te maken en de timing te versnellen."

“Vanuit rendabiliteitsoogpunt blijken scholen verder pas vanaf een bepaalde omvang interessant om aan mee te werken", vervolgt Monserez. Dit omdat we in de ontwerpfase veel aandacht besteden aan documentatie en normering. Dat brengt van bij de start van het traject administratieve druk met zich mee, en die belasting is even groot voor elk project, ongeacht of het gaat om de kleinste school van 800 m² of de grootste van 27.500 m². Wanneer de financiële norm meer op maat van de dimensie van het project zou zijn, zou dat al veel oplossen. Dat geldt overigens niet alleen voor de rendabiliteit, maar ook voor het ontwerp en de uitvoeringsmethodieken", vervolgt Monserez. “De financiële norm biedt geen millimeter beweegruimte. Het budget is het budget. Ook wanneer er nieuwe regelgeving komt."

“En cours de route heeft de Vlaamse overheid heel wat nieuwe regelgeving ingevoerd: brandnormering, toegankelijkheidseisen, energieprestatie, ASTRID-dekking voor scholen boven een bepaald leerlingenaantal … maar de financiële norm evolueerde nooit mee met die strengere eisen. Die zijn allemaal binnen het voorziene budget opgevangen. Voor kleinere scholen is dat absoluut niet gemakkelijk."

KNOWHOW

Scholen van Morgen neemt de feedback vanuit de partners wel ter harte. Zo nam het na de eerste 25 voorstudies zelf al het initiatief om de betrokken ontwerpbureaus bij elkaar te brengen en proactief te wijzen op de vaak voorkomende valkuilen en fouten. Het feit dat Scholen van Morgen een sterke nadruk legt op de uitgebreide documentatie en de normeringen, maakt wel dat die kennis en ervaring nu bij de architecten aanwezig is. Dat verhoogt niet alleen hun knowhow op het vlak van scholenbouw, de attitude is ook een troef voor andere projecten.

SINT-LIEVENSPOORT GENT: KLOOSTER OPENGEBROKEN
Verscholen tussen de Gentse gevels ligt het 140 jaar oude Sint-Lievenspoortklooster van de Zusters van Liefde. Het project omvat voornamelijk de renovatie van het voormalige kloostergebouw naar een school voor buitengewoon basisonderwijs. Ze is uitgerust met klaslokalen, vaklokalen en aangepast sanitair. De bestaande kapel is omgebouwd tot een turnzaal en de volledig dicht gebouwde binnenkoer is vrijgemaakt om plaats te bieden aan een sterk beglaasde polyvalente zaal met een speelplaats op het dak. Openingen in de gevels en een nieuwe passerelle over twee niveaus verbeteren de circulatie in het voorheen gesloten klooster. De renovatie van het klooster is een ontwerp van EVR-architecten.
Een weetje: 5% van de dossiers van Scholen van Morgen bestaat uit renovatieprojecten.

FINANCIELE MEEVALLER

Toch speelden aanpassingen in de regelgeving soms ook in het financiële voordeel van het project. “Door de verlaging van de btw op scholenbouw van 21% naar 6%, kwam er 160 miljoen euro vrij om extra projecten te realiseren binnen hetzelfde DBFM-programma", licht Monserez toe. “In plaats van de oorspronkelijke 165 projecten worden dat er nu dus 182."

"De 17 bijkomende scholen zijn intussen geselecteerd, en voor 16 ervan werd het voorcontract getekend. De projecten worden nu verzameld in bundels van één à drie projecten. Na goedkeuring door de schoolbesturen zal één project per bundel de basis vormen voor een ontwerpwedstrijd tussen de architecten. Op basis van deze negen bundels voor de 17 scholen kunnen de geselecteerde architectenbureaus zich dan kandidaat stellen voor de ontwerpwedstrijd, de zogenaamde minicompetitie. Een deurwaarder loot dan vijf kandidaten uit die een ontwerp mogen uitwerken en dat aan de jury mogen presenteren. Die jury is altijd opgebouwd uit vertegenwoordigers van de school, AGIOn, de Vlaams Bouwmeester, de stedenbouwkundige dienst van de stad of de gemeente en AG Real Estate. Indien nodig vullen we die groep aan met iemand van Erfgoed of OVAM. Daarnaast zit er ook een onafhankelijke expert - bijvoorbeeld een professor - mee in de jury."

OLV COLLEGE VILVOORDE: GEZONDE EN COMFORTABELE KLASLOKALEN
Het nieuwe schoolgebouw (een ontwerp van Licence to Build, met drie bouwlagen op 2.020 m², met 18 klaslokalen, secretariaat, directiebureau, technische ruimte en vergaderzaal) van het OLV College in Vilvoorde zorgt er met een bezetting van 450 leerlingen voor dat iedereen voortaan op dezelfde campus gehuisvest is.
Voor deze nieuwbouw stuurde zowel de bouwheer als het schoolbestuur aan op gezonde klaslokalen. Hoewel het oorspronkelijk niet zo voorzien was, ging men uiteindelijk toch voor een C+ ventilatiesysteem met Healthconnector van Renson om het ventilatiedebiet dankzij continue CO2-metingen zo nauwkeurig mogelijk te kunnen afstemmen op de binnenluchtkwaliteit. Naast de vraaggestuurde afvoer van vervuilde binnenlucht, werden de raamverluchtingen voorzien van Thermotune voorverwarmingselementen om de verse buitenlucht steeds op een minimumtemperatuur binnen te brengen, en zo te voldoen aan de eisen van het Scholen van Morgen programma. Dat de Fixvent raamverluchting in één en hetzelfde product gecombineerd kon worden met doekzonwering, bood hier bovendien de ideale oplossing om oververhitting te vermijden. Zo wordt in warme perioden ook heel wat bespaard op (dure) actieve koeling.

EN MORGEN?

Is Scholen van Morgen vandaag nog een sterk bouwgerichte organisatie, dan zal het zwaartepunt binnenkort echter gaan wijzigen naar een onderhoudsorganisatie. Scholen van Morgen blijft immers dertig jaar verantwoordelijk voor het onderhoud van de scholen. “Onze organisatie was altijd al afgestemd op de noden. Bij de opstart waren we met z'n tienen, in maart 2016 met 75, en nu nog met vijftig. De grote variatie zat bij de projectmanagers. Een project werd begeleid door achtereenvolgens een projectmanager Design, Procurement (aanbesteding), Bouw en tot slot Onderhoud. Die groep projectmanagers krijgt ondersteuning van vier verschillende cellen: program office, competence center, communication en finance & legal." Met 125 opleveringen en honderd officiële openingen achter de rug heeft Philippe Monserez alvast heel wat mooie momenten om op terug te kunnen blikken.