B-ARCHITECTEN: MEERWAARDEZOEKER VOOR DE OPENBARE RUIMTE
'Als wat je te zeggen hebt, niet mooier is dan de stilte, zwijg dan.' Dit is het uitgangspunt van B-architecten in al zijn ontwerpen, of het nu gaat om een scenografie voor een theatervoorstelling of een masterplan voor een stadsontwikkeling. “Onze ontwerpen drukken vaak meerdere decennia hun stempel op een plek. Ze mogen dus niet in de weg staan. Om daartoe te komen, gaan we altijd op zoek naar de essentie van de vraag. Dat betekent ook de vraagstelling in vraag durven te stellen", motiveert Sven Grooten de visie van B-architecten.
B-ARCHITECTEN IN EEN NOTENDOP
B-architecten is de vertaling van de visie van Evert Crols, Dirk Engelen en Sven Grooten op de samenwerking tussen architecten. Ze hielden hun architectengroep in 1997 boven de doopvont. Het bureau legt zich toe op een breed spectrum aan opdrachten, van kleine artistieke projecten over gebouwontwerpen tot grootschalige gebiedsontwikkelingen. Vandaag telt B-architecten 33 medewerkers. De 29 architecten en interieurarchitecten worden ondersteund door vier administratieve medewerkers (een zakelijk leider, een communicatiemedewerkster, een logistiek medewerker en iemand die 100% bezig is met de administratie voor wedstrijdaanbestedingen). In 2008 zette het drietal B-bis architecten op, samen met een vierde partner, Sebastiaan Leroy. De zeven architecten en interieurarchitecten van B-bis architecten leggen zich toe op particuliere verbouwingen, renovaties en uitbreidingen, en de inrichting van commerciële panden, kantoren en meubelontwerpen.
VRAGEN STELLEN
B-architecten geeft dit jaar bijna twintig jaar mee vorm aan onze openbare ruimte en openbare gebouwen. De aanpak van de architectengroep is eerder atypisch. Het resultaat daarvan is vaak boeiend en verrijkend, en biedt daardoor een meerwaarde voor de plek. De sleutel tot deze uitkomst ligt in de visie van de ontwerpers. Voor hen is niets vanzelfsprekend, zelfs niet de vraagstelling in een architectuurwedstrijd. “Een ontwerpopdracht begint met het stellen van vragen: wat kunnen we op deze plek betekenen, wat ontbreekt er op deze plek of wat is er net te veel? Maar we durven ons ook af te vragen of de opdrachtgever wel de juiste vraag stelde. Zo gaan we zoeken naar de essentie van de plek. Alleen zo kunnen we het best passende ontwerpantwoord bieden. Vergelijk het met hoofdpijn. Je kunt dan een pijnstiller nemen die de pijn verdooft. Een goede dokter gaat echter op zoek naar de achterliggende oorzaak, en dat is net hoe wij een ontwerpopdracht bekijken", begint Sven Grooten. Een mooi voorbeeld van waartoe die verregaande vraagstelling kan leiden, is de luifel die B-architecten ontwierp aan de Sint-Bernardsesteenweg in Antwerpen. “Het stadsbestuur had een wedstrijd uitgeschreven voor het ontwerp van een plein tussen het TIR-winkelcomplex en de overliggende straat. Maar in onze ogen was het niet haalbaar op die lineaire plek een plein te creëren. Als tegenvoorstel hebben we de luifel ontworpen. Dit architecturale element markeert de plaats. In plaats van een plein stelden we een plek voor. De dakstructuur is een iconisch punt op de steenweg. De structuur is een vertaling van de krachtlijnen die zich vertrekkende van een wafelstructuur in de luifel voordoen. Iedereen geeft een eigen invulling en betekenis aan die dakstructuur, en dat is net de essentie van architectuur: constructies of strategieën ontwerpen die mensen zullen blijven verwonderen, en dat zonder ze aan de omgeving op te dringen", stelt Sven Grooten.
BELEVING BIEDEN
Die beleving van de gebruikers zorgt ervoor dat architectuur tot leven komt. B-architecten slaagt erin die beleving in elke projectvorm te bieden. Het eigen kantoor bracht de architectengroep onder in een oude diamantslijperij in Borgerhout. De stad zag liefst een deel van het grootschalige pand gesloopt. De ontwerpers hielden voet bij stuk en wisten de vergunningsverlener te overtuigen van een volledige herbestemming met een nieuw, groen binnengebied. De gelijkvloerse verdieping fungeert als kantoorruimte. Op de bovenliggende verdiepingen creëerden de architecten zeventien lofts. Vandaag leven de architecten en bewoners in symbiose samen in het complex. Ze delen de binnentuin met elkaar, de bewoners kunnen tijdens het weekend ook bepaalde ruimtes van het architectenkantoor gebruiken. “Kortom, we profiteren van elkaars sterktes. Met dit project tonen we aan dat nieuwe manieren van samenleven in de stad mogelijk zijn. Omdat we almaar kleiner en compacter gaan wonen, heeft de stad overigens nieuwe ruimtes nodig om de levenskwaliteit hoog te houden en formele en informele ontmoetingen mogelijk te maken."
Grootste salon van ons land
“Dat was ook onze insteek in de verbouwing van het Muntpunt naast de Brusselse Muntschouwburg. We omschrijven het project als het grootste salon van ons land. De vraag om een bibliotheek hebben we omgebogen tot een belevingsbibliotheek. Het 10.000 m² grote complex biedt, naast boeken, ook ruimtes om te vergaderen, te studeren en de computer te gebruiken. Beleving en ontmoeting zijn er de toegevoegde waarde aan de boeken. Het gebouw is nu zes dagen op de zeven heel drukbezocht. Dat slaat zo hard aan dat zelfs tv-zender Bruzz er praatprogramma's opneemt", vertelt Sven Grooten. Het Muntpunt is een herbestemming van drie gebouwen: een kantoorgebouw uit de jaren 70, een gebouw uit de 19e eeuw en een tussengebouwtje met weinig architecturale kwaliteiten. “Dat tussenliggende gebouw hebben we gesloopt en vervangen door een nieuwbouw waarin we de verticale circulatie hebben georganiseerd. Een uitdaging was de beperkte vrije hoogte in het kantoorgebouw en de beperkte nuttige draaglast. Die lag op 300 kg/m², terwijl we 500 kg/m² nodig hadden om de boeken te dragen. Dat probleem hebben we gecounterd door de vloerplaten aan de randen weg te zagen. Zo creëerden we openheid en lichtinval. Centraal weerhielden we als het ware een boekentoren die wel optimaal benut kan worden zonder de fundering te zwaar te belasten." Muntpunt is een treffend voorbeeld van de totaalaanpak waar B-architecten voor staat. De architectengroep verzorgde niet alleen het architectuurontwerp, maar ook het interieur, het los meubilair en de signalisatie.
TRADITIE = ESSENTIE
De ontwerpen van B-architecten worden weleens als 'spectaculair' bestempeld. Zelf zien de ontwerpers dat niet zo. Het is al zeker niet hun betrachting. “We beschouwen onze inbreng in de omgeving als elementair of zelfs traditioneel. Traditie is het bestaande voortzetten door er een nieuwe laag aan toe te voegen. Zo maken we het gebouw of de omgeving klaar voor een nieuwe toekomst. En dat is net de essentie in het ontwerpen van een openbare ruimte of een publiek gebouw", stelt Sven Grooten. In de herontwikkeling van de stationsomgeving van Turnhout tekende B-architecten zo'n wijk met zo'n 110.000 m² bebouwing. Het masterplan schrijft de nieuwe gebouwen zo in dat er een zachte overgang is met de omliggende bebouwing. In het nieuwe stadsdeel is er grondig nagedacht over de verhoudingen de gebruikers moeten zich er geborgen voelen in de publieke ruimte.
Centraal in de nieuwe wijk komen drie grote gebouwen rond een nieuw stadsplein. Eén gebouw krijgt een kantoorbestemming, een tweede wordt een seniorencampus en het derde krijgt een publieke functie. De woningen rond deze gebouwen en aan de rand van het projectgebouw werken in hun gebouwhoogte toe naar de omliggende gebouwen. In Tienen legden de architecten het uitzicht van de wijk Anemoon vast in een beeldkwaliteitsplan. “In het gebied is er ruimte voor 250 woningen, variërend van sociale huisvesting over appartementen tot vrijstaande woningen. Ze zijn verdeeld over verschillende zones met elk een typerende, uniforme uitstraling. Om die ook daadwerkelijk te krijgen, hebben we nauwgezet spelregels vastgelegd. Dat gaat zelfs tot de hoogte van de hagen op de perceelsgrenzen. Binnen die krijtlijnen mogen de eigenaren met hun architect aan de slag. Die strikte afbakening is nodig om het beoogde eindbeeld te krijgen", licht Sven Grooten toe.
